Deelonderwerpen Concealed Assets CA

In de oriëntatiefase van het thema Concealed Assets zijn interviews gehouden met publieke en private partijen actief binnen deze thematiek. Op basis van deze interviews en eigen inzicht zijn de volgende deelonderwerpen onderkend:[1]

1. Bedrijfsstructuren
2. Professional enablers
3. Vastgoed
4. Buitenlandse bankrekeningen
5. Aandelen aan toonder
6. Criminele erfenissen
7. Crowdfunding
8. Shadow Banking

1. Bedrijfsstructuren

Omschrijving: Een onderwerp dat steevast wordt genoemd binnen Concealed Assets is bedrijfsstructuren. Recent weer in het nieuws door de Panama en Paradise Papers. Complexe bedrijfsstructuren, de “kerstbomen” zijn erop gericht te verhullen en verbergen.[2] Geïnterviewden stelden vaak de vraag: waarom accepteren we dat? Waar is dat voor nodig? Een aantal verschijningsvormen in die kerstbomen kent ook geen aantoonbare economische noodzaak in bepaalde kerstbomen, zoals de commanditaire vennootschap en het fonds voor algemene rekening.

Beoogde richting: Dit onderwerp biedt kansen om met de nationale en internationale belastingdiensten op te trekken. Met de leaks krijgen we al beter zicht op welke structuren worden gebruikt voor het verhullen van vermogen. Ook het UBO-register draagt hieraan bij. Structuren, zeker wereldwijd en via belastingparadijzen, zijn lastig te doorgronden wat ervoor zorgt dat dit doorgronden nog wel eens uitblijft. Hoewel dit niet gemakkelijk is, liggen daar wel kansen. Aanpak via het deelonderwerp Professional enablers (zie hierna) kan daarbij helpen. Bij dit onderwerp moet goed in ogenschouw worden genomen dat dit soort constructies veelal bestaan voor fiscaal voordeel en er ook vanuit de politiek (wetgever) bereidheid moet zijn dit aan te pakken.

2. Professional enablers

Omschrijving: Een belangrijk deelonderwerp binnen het thema Concealed Assets is professional enablers.[3] Vermogen dat op niet eenvoudige wijze is verborgen (niet in een sok onder het bed maar via buitenlandse rekeningen of bedrijfsstructuren) vereist hulp van professionals die ofwel helpen bij het bedenken van het verbergen ofwel noodzakelijk zijn om het verbergen mogelijk te maken (denk aan trustkantoren die de bedrijfsstructuur mogelijk maken met personeel/buitenlandse substance of notarissen die akten passeren). Bij professional enablers kan worden gedacht aan: notarissen, trustkantoren, accountants, belastingadviseurs, administratiekantoren en bankiers.

Beoogde richting: Met de niet-melders aanpak is het Wwft-traject al goed verkend, zowel in toezicht als in strafrecht. Nieuw zou zijn strafrechtelijke aanpak via commuun strafrecht (witwassen, valsheid in geschrifte), civiele aanpak à la Rechtbank Amsterdam[4] en focus op netwerken FIOD/politieonderzoek overstijgend. Op dit onderwerp loopt ook een tweetal belangrijke internationale initiatieven waar het AMLC bij aangesloten is: in Europees verband vanuit Europol Empact[5] en vanuit internationaal verband J5[6].

3. Vastgoed

Omschrijving: Bij witwassen en Concealed Assets wordt ook vastgoed steevast als onderwerp genoemd. Enerzijds omdat het een goede investering is gebleken de afgelopen jaren en anderzijds omdat het aantrekkelijk is voor eigen gebruik (woongenot) en voor commercieel gebruik (rendement). Binnen het thema vastgoed (onroerend goed) kan worden gedacht aan: investeringen in panden in bijvoorbeeld Amsterdam vanuit de bekende georganiseerde criminaliteit[7], aan vastgoed aangehouden door buitenlandse entiteiten (AMLC-project Offshore vennootschappen), aan onroerend goed in voor Nederlanders aantrekkelijk landen (bijvoorbeeld het Mediterraans gebied en Caribisch gedeelte Koninkrijk) en in stabiele landen waar (nog) geen uitwisseling mee is maar wel een link mee is vanuit Nederland.

Beoogde richting: Met het AMLC-project Offshore vennootschappen hebben we een eerste stap gezet in vastgoed via buitenlandse entiteiten uit hoog-risicolanden. Kans daar zit hem in niet-hoog-risicolanden waar recent of in de nabije toekomst gegevensuitwisseling mee gestart is/start. Daarnaast is de focus van de Gemeente Amsterdam “van wie is onze stad” ook een interessante invalshoek vanuit vastgoed voor de rest van Nederland.[8]

4. Buitenlandse bankrekeningen

Omschrijving: Buitenlandse bankrekeningen is wederom een onderwerp dat steevast wordt genoemd binnen het thema Concealed Assets. Het is al jarenlang een bekend fenomeen dat vanwege fiscale en witwasmotieven geld wordt weggesluisd naar het buitenland en daar op een buitenlandse bankrekening terecht komt. De afgelopen jaren is het bankgeheim meer en meer onder druk gekomen en is internationale gegevensuitwisseling bijvoorbeeld op basis van verdragen met meer landen tot stand gekomen.

Beoogde richting: Dit onderwerp biedt kansen om samen met de fiscus op te trekken. Dit doen wij ook al in het project debet-credit cards. Net als bij vastgoed zit hem hier potentie in landen waar de gegevensuitwisseling net mee is gestart dan wel in de nabije toekomst gaat starten. Ook hier geldt dat bepaalde landen een verhoogd risico voor Nederland zijn. Denk aan voor Nederland populaire landen als België, Luxemburg, Zwitserland, Suriname, Marokko, Turkije en het Caribisch gedeelte van het Koninkrijk.

5. Aandelen aan toonder

Omschrijving: Begin dit jaar heeft de Raad van State zich gebogen over het wetsvoorstel identificatie houders aandelen aan toonder. Een voorontwerp van de wet identificatie houders aandelen aan toonder is eerder dit jaar geconsulteerd. De wetswijziging beoogt belastingontduiking, witwassen en de financiering van terrorisme tegen te gaan door identificatie van alle houders van aandelen aan toonder. De aandelen van een naamloze vennootschap worden op naam of aan toonder uitgegeven. De aandelen aan toonder zijn vrij verhandelbaar waarbij partijen anoniem kunnen blijven bij overdracht. Nadat het wetsvoorstel is aangenomen en kracht van wet heeft verkregen kunnen aandelen aan toonder enkel nog worden verhandeld via een effectenrekening aangehouden bij een intermediair, zoals een bank of een beleggingsonderneming. De effectenrekening staat op naam waardoor anonieme overdracht van de toonderstukken niet langer mogelijk is.

Beoogde richting: Dit is een terrein waar we binnen witwassen nog weinig aandacht voor hebben gehad. Het is echter wel een ideale manier om vermogen te verbergen. Zo lang deze wet nog niet van kracht is, bestaat de kans dat ook crimineel vermogen hierin verborgen zit. Met accordering van het wetsvoorstel zal (in ieder geval een deel van dit) vermogen een andere bestemming gaan zoeken. Wellicht een mooi moment om als AMLC hier de focus op te leggen.

6. Criminele erfenissen

Omschrijving: De laatste jaren is er vanuit het OM meer aandacht voor de zogeheten criminele erfenissen: erfenissen waarin zich illegaal verdiend vermogen bevindt. Erven en de notaris kunnen zich bij afwikkeling van de erfenis schuldig maken aan witwassen. Het betreft hier een Concealed Assets waarvoor de persoon zelf niet meer vervolgd kan worden vanwege zijn overlijden. Het Concealed Assets zelf bestaat nog en kan via een goede afstemming van de erven met Belastingdienst en justitie bij de Staat terecht komen.

Beoogde richting: vanuit kennisoogpunt al intern besproken. Onderwerp dat potentie heeft voor samenwerking met OM.

7. Crowdfunding

Omschrijving: Crowdfunding is een ideaal middel om (je eigen) criminele vermogen te verhullen en een schijnbaar legale herkomst te geven. Je zet een crowdfundingsactie op en zorgt dat je eigen vermogen via crowdfunding bij het project terecht komt. Het project kan dan van start met schijnbaar legale inleg van diverse personen.

Beoogde richting: Binnen het AMLC is al kennis op dit gebied. Een kennisdocument is nooit gepubliceerd maar zou raadzaam zijn omdat dit een onderbelicht gebied is voor velen. Dat vergroot de kans op het zien van potentiële zaken op dit gebied.

8. Shadow Banking

Omschrijving: Uit één van de interviews kwam naar voren dat zeker in de afgelopen crisis shadow banking een groot fenomeen is geworden. In die tijd was het lastiger om aan een lening te komen via het reguliere systeem en wenden mensen zich – mede aangewakkerd door de slechtere economische tijden – tot andere financiers.

Beoogde richting: Dit is een fenomeen waar we tot nu toe nog niet naar gekeken hebben vanuit kennisperspectief. We hebben wel enkele zaken zoals de zaak bij het Combiteam en zaken vanuit AMLC- project Offshore vennootschappen waarbij we alternatieve financiers naar voren zie

[1] Daarnaast kwamen uit de interviews de onderwerpen Cryptocurrencies en TBML naar voren. Hoewel beide onderwerpen inderdaad te maken hebben met Concealed Assets zijn deze onderwerpen buiten dit plan gehouden omdat ze binnen het AMLC apart als thema zijn bestempeld.

[2] http://corpnet.uva.nl/wp-content/uploads/IFC-Economic-Report.pdf.

[3] Ook wel intermediairs, poortwachters of facilitators genoemd.

[4] Interessant hierbij is de recente uitspraak van de Rechtbank Amsterdam waarbij het trustkantoor civielrechtelijk aansprakelijk werd gesteld voor de belastingontwijking omdat zij zo’n cruciale rol hadden gehad en hen dus financieel verlies van de Belastingdienst te verwijten viel, zie Rb. Amsterdam 14 februari 2018, ECLI:NL:RBAMS:2018:796.

[5] Voor meer informatie zie: https://www.europol.europa.eu/crime-areas-and-trends/eu-policy-cycle-empact.

[6] Een samenwerkingsverband van een vijftal landen, Canada, Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Australië en Nederland, vanuit fiscaal fraude perspectief.

[7] https://www.ad.nl/binnenland/losgeld-heineken-ontvoering-werd-in-bordelen-gestopt~a3c434fa/.

[8] Zie https://www.amsterdam.nl/bestuur-organisatie/organisatie/ruimte-economie/economie/evenementen/flying-money/.