Het debit en credit cards project

Door: Mr. Drs. Ilona Ekelschot, accountmanager witwasbestrijding AMLC

“Ik heb bewust het risico genomen dat ik zou worden gepakt voor belastingontduiking. Ik heb nooit gedacht dat ik door het uitgeven van zwart geld aan het witwassen was.”¹ Die uitspraak is gedaan door de gepensioneerde oncoloog die op 11 november 2015 voor de rechter is verschenen. Hij wordt verdacht van belastingontduiking en witwassen. Opsporingsambtenaren hebben tijdens de huiszoeking 785.000 euro in contanten aangetroffen in een ventilatieschacht achter de bezemkast. Het gaat hierbij om geld uit zwarte opbrengsten dat eerst gestald stond op een Luxemburgse rekening voordat het bankgeheim in Luxemburg werd opgeheven. De verdachte heeft zijn buitenlands vermogen nooit opgegeven aan de Belastingdienst. De Officier van Justitie eist 20 maanden gevangenisstraf. Uiteindelijk heeft de rechtbank Amsterdam vonnis gewezen en is de verdachte veroordeeld tot 18 maanden gevangenisstraf.

De spraakmakende zaak van de gepensioneerde oncoloog is de eerste zaak van het debit en credit cards project die inhoudelijk is behandeld bij de strafrechter. Het project is grootschalig en integraal ingezet om witwassen en belastingontduiking met buitenlandse betaalkaarten aan te pakken. Dat wordt gedaan door drie partijen, namelijk de Belastingdienst, de FIOD en het Openbaar Ministerie. Het AMLC coördineert de landelijke aanpak van het debit en credit cards project. Het doel van het project is om niet-naleving van de fiscale wetgeving effectief en vooral ook zichtbaar te bestrijden en naleving ervan te bevorderen. Gedurende het project wordt ook de publiciteit opgezocht door middel van persberichten en interviews aan dagbladen of televisie en radiozenders.

Het project is tot stand gekomen doordat de Belastingdienst een hoeveelheid data heeft verzameld van betaalkaarten waarmee transacties zijn verricht in Nederland. De buitenlandse betaalkaarten zijn gekoppeld aan buitenlandse bankrekeningen. De data van alle transacties zijn geanalyseerd en gefilterd. Zo zijn de dagjesmensen die eropuit trekken en de toeristen die voor een korte vakantie in Nederland verblijven verwijderd uit het databestand. Daarna zijn er selecties gemaakt van kaarthouders die opvallen vanwege hun uitgebreide en hoge bestedingspatroon over een lange periode. Denk hierbij aan de betaalkaarten die worden gebruikt voor uitgaven aan luxe artikelen zoals horloges, merkkleding of aan etentjes bij dure restaurants. Ook worden er met opvallende kaarten meerdere malen grote contante opnames gedaan bij geldautomaten. De identiteit van de kaarthouders is in eerste instantie niet bekend, de Belastingdienst en de FIOD moeten aan de slag om de identiteit te achterhalen. Dat doen ze door vorderingen en navragen te doen bij bijvoorbeeld hotels, winkels en restaurants. Nadat de kaarthouder is geïdentificeerd, wordt gekeken of het een Nederlandse belastingplichtige is en of het buitenlandse vermogen is aangegeven in de belastingaangifte.

De pilot van de strafrechtelijke aanpak van het debit en credit cards project van FIOD Zwolle lijkt succesvol. Uit deze pilot komt ook de zaak van de gepensioneerde oncoloog. In 2015 is de landelijke aftrap geweest van het debit en credit cards project. De landelijke strafrechtelijke aanpak is zo ingericht dat zaken snel kunnen worden opgepakt en afgedaan. Er wordt gestreefd om verdachten zo snel mogelijk voor de strafrechter te laten verschijnen, bijvoorbeeld tijdens themazittingen waarbij meerdere zaken op één dag voor de rechter worden gebracht. Alle witwasopsporingsteams van de FIOD zijn aan de slag gegaan met de zaken. Dat heeft geleid tot een gezamenlijke actieweek in oktober 2015 met verschillende arrestaties, verdachtenverhoren en huiszoekingen. Tijdens de doorzoekingen zijn administratie, contant geld en luxe auto’s aangetroffen en inbeslaggenomen.

“Ik ben stout geweest en dat is ongelooflijk stom. Natuurlijk had ik dat geld netjes moeten opgeven.”² Zegt ook de algemeen directeur van een logistiek dienstverlener die in aanraking kwam met de FIOD tijdens de landelijke actieweek in oktober 2015, tegen een journalist. Deze directeur was onderdeel van een familiebedrijf met meer dan 200 miljoen omzet per jaar en 600 werknemers in dienst. Kort nadat de directeur in de publiciteit verscheen is hij afgetreden.³ Het is een voorbeeld dat laat zien dat belastingontduiking en witwassen actief wordt bestreden en dat er ook een grote uitstraling is naar de buitenwereld toe. Deze uitstraling leidt vermoedelijk ook tot een stijging van het aantal vrijwillige inkeerverzoeken die bij de Belastingdienst binnenkomen. De inkeerregeling maakt het mogelijk dat personen met zwart geld alsnog hun vermogen kunnen opgeven bij de Belastingdienst om zo strafrechtelijke vervolging te voorkomen.

Gelijktijdig met de strafrechtelijke aanpak, is ook de landelijke fiscale aanpak van start gegaan bij de Belastingdienst. De Belastingdienst heeft vragenbrieven verstuurd naar een eerste groep van zeventig personen die vermoedelijk ook een buitenlandse bankrekening hebben die zij niet hebben opgegeven in hun belastingaangifte. Personen die deze vragenbrieven ontvangen zijn verplicht antwoord te geven op de vragen die worden gesteld.
Kortom, het debit en credit cards project laat zien dat niet-naleving van de fiscale wetgeving en witwassen actief en zichtbaar worden bestreden. Het debit en credit cards project, dat bestaat uit de Belastingdienst, de FIOD en het Openbaar Ministerie, heeft al geleid tot verschillende successen. Ook in 2016 gaan de partijen door met de fiscale en strafrechtelijke aanpak van witwassen en belastingontduiking.

---

1. “785.000 euro, thuis in de bezemkast”, NRC Next (13 november 2015).
2. “Inval FIOD bij Ron Neele”, Nieuwsblad Transport (29 oktober 2015)
3. “Fiod-affaire dwingt directeur Neele-Vat Logistics tot aftreden”, Het Financiële Dagblad (26 november 2015)