Panama Papers: brondocumenten zijn opvraagbaar

Aan dit artikel werkten verschillende AMLC-medewerkers mee

Inleiding

In 2015 werd een groot aantal documenten van de Panamese juridische en zakelijke dienstverlener Mossack Fonseca naar een Duitse krant gelekt. Via de site van het internationale journalistieke onderzoeksproject ICIJ kwam een deel van deze informatie in april 2016 naar buiten: de Panama Papers[1] waren geboren. De onderliggende brondocumenten zijn evenwel niet door ICIJ gepubliceerd.

Brondocumenten

Het Duitse Bundeskriminalamt (BKA) heeft afgelopen zomer de brondocumenten verkregen. De ruim 11 miljoen documenten van Mossack Fonseca zien op meer dan 200.000 rechtspersonen die voorkomen in de gepubliceerde database van ICIJ en kunnen door opsporingsdiensten bij het BKA worden bevraagd.

De brondocumenten bestaan overwegend uit gescande interne mailwisselingen, gegevens over de (oprichting van de) rechtspersonen en achterliggende aandeelhouders (UBO’s). De documenten zien op de periode 1977 - 2015. Transactiegegevens en financiële stukken (jaarstukken, bankgegevens) zijn over het algemeen niet aanwezig. De documenten zijn in het Spaans of Engels opgesteld. De brondocumenten kunnen goed gebruikt worden om de identiteit van de UBO vast te stellen of deze te bevestigen.

Bevraging van de brondocumenten

Voor Nederlandse opsporingsdiensten coördineert het AMLC de bevragingen bij het BKA. Hierover zijn afspraken gemaakt met het BKA, het LIRC, de Nationale Politie en het OM. Bevragingen worden op politie/politie-basis gedaan waarbij een zeker strafrechtelijk belang aanwezig moet zijn alsmede een relevante link met de gepubliceerde database van ICIJ. Er mag geen sprake zijn van een phishing expedition. De ontvangen brondocumenten kunnen later via een rechtshulpverzoek worden geformaliseerd indien documenten nodig zijn voor bewijsvoering in strafzaken.

Indien je een relevante casus hebt, kun je je verzoek tot bevraging van de brondocumenten richten tot het AMLC door een korte casusbeschrijving in de Duitse of Engelse taal in te sturen via het e-mailadres: FIOD_PanamaPapers@Belastingdienst.nl Voor het doen van deze bevraging is bij het AMLC een format beschikbaar.

Wat is de rol van het AMLC?

Het AMLC onderhoudt contact met BKA, registreert en verstuurt de bevragingen, en onderzoekt de mogelijkheden voor samenwerking op het gebied van data & analytics.  Het antwoord van de BKA gaat via het AMLC door naar de indiener van het verzoek. De verwachting is dat het proces van aanvraag tot antwoord 4 tot 8 weken in beslag zal nemen.

Rechtshulpverzoek Panama

Mocht blijken dat Duitsland geen of onvoldoende informatie kan leveren, dan is er ook nog de mogelijkheid om Panama te bevragen. Zo hebben de Panamese autoriteiten in april 2016 een inval gedaan in het hoofdkantoor van MF, en in het kader van dit onderzoek ook de beschikking gekregen over de privé-computers van de bestuurders. Door de Panamese autoriteiten is aangegeven dat als deze informatie via rechtshulp opgevraagd wordt, uit het rechtshulpverzoek wel moet blijken dat er ook volgens Panamees recht sprake is van een verdenking van een strafbaar feit bijv. witwassen. Zij hebben benadrukt dat in hun rechtssysteem een fiscaal delict (belastingfraude) feitelijk geen grondslag kan zijn voor het misdrijf witwassen. De delicten die wel als gronddelict voor witwassen aangemerkt worden, staan genoemd in hun artikel 254 van de Código Penal:

1	Soborno Internacional	International bribery
2	Delitos contra el Derecho de Autor y Derechos Conexos	Crimes against copyright and related rights
3	Delitos contra los Derechos de la Propiedad Industrial	Crimes against industrial property rights
4	Tráfico Ilícito de Migrantes	Illicit trafficking of migrants
5	Trata de Personas	Trafficking of persons
6	Tráfico de órganos	Trafficking of organs
7	Delitos contra el ambiente	Crimes against the environment
8	Delitos de Explotación Sexual Comercial	Crimes of commercial sexual exploitation
9	Delitos contra la Personalidad Jurídica del Estado	Crimes against the juridical personality of the State
10	Delitos contra la Seguridad Jurídica de los Medios Electrónicos	Crimes against the juridical security of the electronic media
11	Estafa calificada	Aggravated fraud
12	Robo	Robbery
13	Delitos Financieros	Financial crimes
14	Secuestro	Kidnapping
15	Extorsión	Extortion
16	Homicidio por precio o recompensa	Homicide for a price or reward
17	Peculado	Peculation
18	Corrupción de Servidores Públicos	Corruption of public servants
19	Enriquecimiento Injustificado	Unjustified enrichment
20	Pornografía y Corrupción de de Personas Menores de Edad	Child pornography and corruption of minors
21	Robo o tráfico internacional de vehículos, sus piezas y componentes	Robbery or international trafficking of vehicles, parts &components
22	Falsificación de Documentos en General	Forgery of documents in general
23	Omisión o falsedad de la declaración            Aduanera del viajero respecto a dineros, valores o documentos negociables	Omission or falsehood of traveller’scustoms declaration regarding money, securities or negotiable instruments
24	Falsificación de moneda y otros valores	Forgery of currency and other securities
25	Delitos contra el Patrimonio Histórico del Estado	Crimes against the State’s historical heritage
26	Delitos contra la Seguridad Colectiva	Crimes against collective security
27	Terrorismo y Financiamiento del Terrorismo	Terrorism and financing of terrorism
28	Delitos relacionados con Drogas	Crimes relating to drugs
29	Piratería	Piracy
30	Delincuencia Organizada	Organized crime
31	Asociación Ilícita	Conspiracy
32	Pandillerismo	Gang-related crimes
33	Posesión y Tráfico de Armas y Explosivos y Apropiación y Sustracción Violenta de Material Ilícito	Possession and trafficking in arms and explosives and violent appropriation and removal of illicit material
34	Tráfico y receptación de cosas provenientes del delito	Trafficking & handling items obtained from criminal activities
35	Delitos de contrabando	Crimes of contraband
36	Defraudación aduanera	Customs fraud

Een aantal van deze omschrijvingen zoals Douane fraude en ongerechtvaardigde verrijking zou bv ook van toepassing kunnen zijn bij fraudes die wij als fiscale fraude aanmerken. Door de Panamese autoriteiten is aangegeven dat zij bereid zijn concept-rechtshulpverzoeken die betrekking hebben op de Panama Papers, voorafgaand te beoordelen zodat deze snel en kansrijk behandeld kunnen worden. Overigens adviseren wij dit altijd in overleg met je eigen rechtshulp coördinatie centrum te doen.

Voor nadere informatie: mail AML.Centre_Postbus@belastingdienst.nl

[1] https://panamapapers.icij.org/