Pseudologia fantastica

Door: Bert Draaisma en Ilya de Milde, FIOD witwasteam Rotterdam

Op 16 mei 2014 kreeg de teamleider van het witwasteam Rotterdam een telefoontje van het AMLC. Zij hadden een bericht ontvangen van de FIU met de melding dat op de bankrekening van een persoon met de naam J.S., verdachte transacties hadden plaatsgevonden. Deze transacties werden door het AMLC bestempeld als witwashandelingen en of het witwasteam Rotterdam beslag wilde leggen op het geld en de man wilde uitnodigen voor verhoor. Het betrof een zogenoemde SIS-zaak, zes weken max. Twee jaar minus 12 dagen later is J.S., na een strafrechtelijk onderzoek van anderhalf jaar, door de rechtbank Amsterdam veroordeeld tot drie jaar onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Schuldig bevonden aan oplichting en, uiteraard, witwassen.

J. S. was de bedenker, oprichter en eigenaar van het concept PlanB4you.  Hij, een zelf benoemd liberaal communist, wilde met zijn concept armoede bestrijden. Dat kon ook want het rendement van de minimale inleg van €40 bedroeg 25% en dat in een tijdsbestek van slechts 25 dagen. Blokjes, brickx en profit parts, allemaal mogelijkheden om geld in te leggen en om geld mee te verdienen. De behaalde winsten waren zichtbaar in de accounts van de inleggers en stegen per dag. De winsten werden door PlanB4you behaald doordat de inleggers klikten op advertenties, door  opbrengst van verkopen uit de eigen Planb4you webshop en de opbrengsten uit de verschillende projecten. Op bijeenkomsten vertelde de charismatische J.S. over een toekomst zonder Albert Heijn en Unilever, die zouden uit de markt worden gewerkt door het nieuwe economische model van PlanB4you.

Eén van de eerste projecten van J.S. was Toko Johny met de rotirol. Daarmee ging hij de wereld veroveren. Honderden winkels met de naam ‘Toko Johny’ zouden verrijzen in Nederland, België, Spanje,  Rusland en Wit-Rusland, want iedereen wilde de rotirol eten. Marktonderzoek was nooit gedaan maar hij vond de rol zo lekker, dat moest wel een succes worden. Om zijn woorden kracht bij te zetten zei hij op bijeenkomsten van PlanB4you dat met de verkoop van de rotirollen al €60.000 omzet per dag werd gehaald. Dat was overigens naast de omzet uit de overige verdienmodellen van €300.000 per dag.

Uit het strafrechtelijk onderzoek kwam naar voren dat er geen advertenties waren, dat de aankopen uit de webshop door de inleggers werden gedaan met virtueel dus niet bestaand geld en dat de projecten niet bestonden. De armen die geholpen moesten worden, bevonden zich vooral in de directe omgeving van J.S.. Hijzelf, zijn vriendin, dochters en vrienden moesten worden voorzien van luxe auto’s, vakanties, geld en goederen die direct werden verkregen uit de inleg van andere armlastigen.

Vanwege de voorgespiegelde ongekend hoge rendementen legden duizenden mensen over de hele wereld geld in. Bedragen variërend van €40 tot en met €90.000 werden ingelegd. Totaal is door 17.000 personen bijna 5 miljoen euro ingelegd. Het geld moest door de inleggers, voor de eerste beslaglegging door het OM, worden overgemaakt naar de privé-rekening van J.S.. Later moest en de inleggers het geld overboeken naar de rekening van een Nederlandse BV en nadat daar beslag op was gelegd naar de rekening van een Belgische BVBA. Deze vennootschappen hadden geen ander doel dan het ontvangen en doorboeken van het geld van de inleggers.

De slimme inleggers, die het ‘plan’ doorzagen, vroegen in een vroeg stadium de eigen virtuele verdiensten op en lieten dit uit betalen. Deze uitbetalingen werden gedaan uit de inleg van de anderen. Dit wordt ook wel Ponzifraude genoemd. Tot en met het onderzoek ter terechtzitting is J.S. vol blijven houden dat zijn concept succesvol was geweest als de FIOD en het OM niet hadden ingegrepen. Hij verklaarde onder meer als volgt:

“[…] Het concept bevond zich nog in de opstartfase . Ik had berekend dat het allemaal goed ging komen. Het is nog niet concreet geworden. […] Mijn rekening-courant kredieten klopten niet. Administratief was ik een catastrofe. Ik had geen externe boekhouder en hield zelf geen boekhouding bij. Ik had op papier geen tussentijdse interne cijfers, geen winst en verliesrekening, geen winstprognose, geen verdienmodellen en geen bedrijfsplan. Alles zat in mijn hoofd. Ik heb het concept in de markt gezet met specifieke prognoses terwijl dit niet gecheckt was. Dat zou achteraf gebeuren en ik was er voor bijna 100% overtuigd van dat het zou gaan kloppen […].”

Klinkt als een ernstig gevalletje van pseudologia fantastica!

Voor vragen over deze zaak kan gemaild worden naar de schrijvers van bovenstaand artikel: ac.draaisma@belastingdienst.nl & i.de.milde@belastingdienst.nl