Witwassen met alleen goederen

Door: Dick Crijns, Landelijk VACO FIOD, adviseur AMLC

Het AMLC krijgt soms de vraag of je ook kunt witwassen met alleen goederen in plaats van met geld. Vaak is dan het eerste antwoord dat de Engelse term Money Laundering feitelijk een onjuiste is en dat deze term veel te beperkt is. Witwassen is namelijk ook mogelijk met alleen goederen.

Toch blijkt in de praktijk dat het moeilijk is om voorbeelden te geven die goed aansluiten bij het werk van de vragenstellers. Dit is ook wel logisch want met name financieel rechercheurs zijn gefocust op witwassen. Hieruit komen dus vooral voorbeelden over witwassen van geld naar voren.

Een van de voorbeelden die dan vaak gegeven wordt is de situatie dat een opiumpreparaat dat spierversterkend werkt (illegaal) ingevoerd wordt in Nederland. Dezelfde persoon zorgt dat het hierna door allerlei (versluierings)acties (ompakken, herstickeren; bijkleuren etc.) een duidelijke andere hoedanigheid krijgt. Hierna wordt het opiumpreparaat als een voedingssupplement aangeboden, verhandeld, verkocht en geleverd. In zo’n geval is er sprake van een goed dat door misdrijf verkregen is (de invoer is in Nederland is verboden). De persoon die weet dat een product illegaal in Nederland is en vervolgens allerlei versluieringshandelingen voor dat product uitvoert, is aan het witwassen als hij het product vervolgens bijvoorbeeld verkoopt. Er is namelijk sprake van een voorwerp dat uit enig misdrijf afkomstig is, een witwashandeling en wetenschap, daarmee zijn alle onderdelen van het delict witwassen vervult.

Recente uitspraak over stierensperma
De vraag komt ook vaak op of dit onderwerp ooit in een andere soort casus aan de rechter is voorgelegd. Recent heeft de economische rechter in Den Haag een uitspraak (ECLI:NL:RBDHA:2014:16085) gedaan over witwassen met een ander goed dan opiumpreparaten.

Kort gezegd gaat het in deze casus over een boer (de verdachte) die op zijn eigen bedrijf de beschikking heeft over een aantal stieren. Hij neemt van deze stieren sperma af en verwerkt het, zoals voor kunstmatige inseminatie gebruikelijk is, in rietjes. De boer heeft geen vergunning om als kunstmatig inseminatie instituut te werken. Na het afnemen biedt hij het aan bij andere veehouders ten behoeve van de bevruchting van de daar aanwezige koeien. Het aanbieden doet hij o.a. via een eigen medewerker maar ook via een derde die als een soort ZZP-er werkt. Daarnaast zorgt hij ook voor het vervoer naar de afnemers.

Het is strafbaar om rundersperma af te nemen op een locatie die niet aangewezen is als een erkend spermawinstation. Daarnaast is strafbaar het vervoeren en/of verhandelen van het sperma dat niet gewonnen en bewaard/verwerkt is in een erkend spermawinstation. Voor deze delicten konden alle betrokkenen (evt via een medepleeg constructie) veroordeeld worden.

De OvJ had echter ook witwassen ten laste gelegd. De rechters kwamen tot een bewezenverklaring omdat de rietjes met het sperma afkomstig waren van een strafbaar feit (misdrijf) waaraan de verdachte (in casu de boer), feitelijk leiding heeft gegeven. Deze rietjes waren door de boer verworven, voorhanden gehad en overgedragen. Daarnaast had hij van die voorwerpen/rietjes gebruik gemaakt door deze te verkopen en te verhandelen.

In de zaak ging het dus zuiver om goederen die uit enig strafbaar feit verkregen waren en daarna na een kleine bewerking en na het tijdelijk bewaard te hebben uiteindelijk in dezelfde vorm o.a. overdraagt.

Het betreft hier een uitspraak van een meervoudige kamer in eerste aanleg en voor zover wij hebben kunnen achterhalen is er geen beroep ingesteld. Verdere duidelijkheid gaan we dus niet krijgen in deze casus.

Gestolen schapen witwassen
Deze maand is ook nog een tweede soortgelijke uitspraak gedaan. In de uitspraken ECLI:NL:RBGEL:2015:1260, ECLI:NL:RBGEL:2015:1268 en ECLI:NL:RBGEL:2015:1292 ging het in essentie om zaken waarbij op grote schaal schapen gestolen werden. Diefstal werd dan ook bewezen verklaard. Maar nadat de schapen gestolen waren zorgden de verdachten er ook voor dat de unieke oornummers verwijderd en soms vervangen werden door nieuwe nummers. De schapen werden in de verplichte registers met de nieuwe (onjuiste) nummers ingeschreven. Daarnaast werden de schapen verdeeld over meerdere weiden en in de weiden vermengd met andere (deels gestolen) groepen schapen. Ook in deze zaken kwamen de rechters tot een bewezenverklaring van witwassen omdat van deze schapen, de werkelijke aard, de herkomst, de vindplaats, de vervreemding of de verplaatsing is verhuld, dan wel verborgen of verhuld is wie de rechthebbende op een voorwerp (de schapen) is.

Afsluitend nog een losse opmerking. In beide zaken zijn de verdachten veroordeeld op resp. twee WED (Wet op de economische delicten) overtredingen danwel diefstal maar in beide zaken ook voor witwassen. De vraag is of het toevoegen van witwassen in de tenlastelegging en het uitwerken van de bestanddelen in het proces-verbaal nog wel echt toegevoegde waarde hebben. Voor deze bijdrage (en onze rechtsduiding) is het heel prettig geweest. Maar of het toevoegen van witwassen verder iets extra’s gebracht heeft is maar de vraag. In een van de komende bijdragen zal nader in worden gegaan op de vraag wanneer witwassen wel toegevoegde waarde kan hebben naast de gronddelicten in een situatie zoals hier aan de orde was.

De vragenstellers over het onderwerp witwassen met alleen goederen beloofden wij te informeren als we nieuwe voorbeelden zouden aantreffen in de jurisprudentie. Met dit artikel hopen we niet alleen de vragenstellers maar ook alle anderen geïnformeerd te hebben. Omdat het een onderdeel van witwassen is waar niet veel over geschreven is en niet veel (expliciete) jurisprudentie over is, roepen wij iedereen op die soortgelijke voorbeelden heeft om contact met het AMLC op te nemen. Zodat wij andere zaken weer kunnen delen. Mocht je overigens in de praktijk aanlopen tegen situaties van zuiver goederen transacties en je hebt twijfel of er mogelijk sprake van witwassen is, dan kun je altijd contact opnemen met het AMLC via AML.Centre_Postbus@belastingdienst.nl of bellen met 088-1521091.