Witwassen via digitale boeken

Dick Crijns, senior adviseur AMLC

Tijdens de trainingen rond witwassen laat ik veel voorbeelden zien van hoe je gewone dingen kunt gebruiken voor witwassen/criminaliteit. Ik krijg dan vaak de vraag “maar doen criminelen dat nu echt?”. Daarom een bijzonder voorbeeld dat in februari in het nieuws kwam.

Dat je via een faciliteit zoals “Createspace” van Amazon (dure) boeken kunt kopen die on-demand geprint worden is bij veel mensen bekend. Dat de schrijver hier een deel van de verkoopprijs voor krijgt zal ook duidelijk zijn. Het blijkt dat criminelen dit soort (steeds vaker voorkomende) diensten gemakkelijk kunnen misbruiken.

Een schrijver in Amerika kreeg zijn jaaropgave van Amazon en bleek een heel duur boek ($555,–)  geschreven te hebben, dat ook nog goed verkocht. In 12 weken zelfs een verkoop van in totaal $24.000,–. Alleen, hij had dit boek niet gemaakt! Wat bleek was dat op zijn naam een account was aangemaakt op Amazon, en een boek te koop was gezet op Amazon-sites in verschillende landen. De inhoud bestond uit waardeloze door een computer gegenereerde tekst.

Onder andere door zijn sofinummer te bemachtigen (niet moeilijk als je ziet waar je tegenwoordig al een kopie van je ID-kaart etc. voor moet achterlaten) hadden de criminelen Amazon kunnen overtuigen dat de verkoopopbrengsten van de nieuwe boeken niet via de uitgever van deze bekende schrijver, maar direct op zijn eigen rekening afgerekend moesten worden. De verkopen liepen erg goed en Amazon maakte ook netjes 60% van de verkoopprijs over. Voor de duidelijkheid: natuurlijk wel op een rekening van de criminelen en niet van onze bekende schrijver. Niemand die hier ooit vragen over stelt want een uitbetaling van Amazon voor verkopen is heel normaal. Natuurlijk zaten alle bankrekeningen van de kopers in diverse andere landen dan het land van de bankrekening van de ontvanger, dus was het moeilijk voor banken, toezichthouders en politie om de overboekingen snel te controleren. De kopers zullen niet klagen want die behoorden tot de criminele organisatie. In veel gevallen kwamen de betalingen voor de boeken van bankrekeningen die gehackt waren maar ook van onbekende buitenlandse bedrijven.

Je kunt discussiëren of dit wel echt opgezet is om wit te wassen of dat het de criminelen er alleen om ging de bankrekeningen die ze illegaal overgenomen hadden leeg te maken. Maar het is een eenvoudige manier die voor beide gebruikt kan worden. Zoals al gezegd, wie vraagt zich nu bij een internationale overboeking van Amazon met de omschrijving ‘verkoopopbrengst boeken’ af of dit misschien wel crimineel geld is?

Overigens is het nadeel van deze systematiek dat je het geldspoor kunt volgen (wel naar de bekende moeilijk toegankelijke buitenlanden natuurlijk want ze maken het ons niet makkelijk) en dat er ook 40% aan ‘witwaskosten’ verloren gaat.