Wat is witwassen via Trade Based Money Laundering?

TBML is een complexe vorm van witwassen waarbij waarde wordt verplaatst via de internationale handel. De wereldhandel neemt al jaren toe en Nederland is een grote speler op het handelstoneel.

Criminelen verstoppen hun waarde graag in de enorme goederenstromen. Dit maakt Nederland kwetsbaar om ongewild TBML-constructies te faciliteren. Samenwerking door publieke- en private organisaties is essentieel in de aanpak en opsporing van TBML.

Witwassen via TBML

TBML is een verzamelterm voor verschillende technieken om geld wit te wassen via de internationale handel. Criminelen gebruiken deze techniek om waarde te verplaatsen.

Criminele waarde kan Nederland worden uitgesmokkeld door:

• Het importeren van goederen die overgefactureerd worden. Bijvoorbeeld door vlees dat per kilo een waarde heeft van 10 euro te factureren voor 15 euro.
• Het exporteren van goederen die ondergefactureerd worden. Bijvoorbeeld door groentezaden met een waarde van 10 euro te factureren voor 7,50 euro.

Criminele waarde kan Nederland worden ingesmokkeld door:

• Het importeren van goederen die ondergefactureerd worden. Bijvoorbeeld door kleding die per stuk een waarde heeft van 50 euro te importeren voor 30 euro.
• Het exporteren van goederen die overgefactureerd worden. Bijvoorbeeld door aardappelen die per kilo een waarde hebben van 3,00 te factureren voor 5,00 euro.

In casuïstiek zien we allerlei soorten goederenstromen die worden misbruikt voor TBML. High value, low volume en vice versa. Criminelen lijken wel een voorliefde te hebben voor goederen met de volgende kenmerken:

• Goederen waarvan de waarde lastig vast te stellen is.
• Goederen waarvan de waarde fluctueert.
• Goederen die voor de Douane lastig te onderzoeken zijn.
• Logische goederenstromen (want als Nederland ineens aardappels gaat importeren, valt dat op).

Waarde kan op verschillende manieren verplaatst worden. Onderstaand worden verschijningsvormen beschreven. In een aantal gevallen kan waarde worden verplaatst van de importeur naar de exporteur. In andere gevallen is de waardeverplaatsing andersom.

Overfacturatie of onderverscheping:

Door meer te betalen dan de goederen waard zijn of door minder te verschepen dan men doet voorkomen in de administratie, wordt waarde verplaatst van de importeur naar de exporteur.

Onderfacturatie of oververscheping:

Door minder te betalen dan de goederen waard zijn of door meer te verschepen dan men doet voorkomen in de administratie, wordt waarde verplaatst van de exporteur naar de importeur.

Meervoudige facturatie:

Een andere manier om waarde te verplaatsen van de importeur naar de exporteur is door de exporteur meerdere keren een factuur te laten sturen voor dezelfde partij goederen naar de importeur.

Geen verscheping van goederen:

Door in het geheel geen goederenverplaatsing plaats te laten vinden maar in de valse administratie wel te doen alsof deze plaatsvindt, kan de volledige waarde van de geveinsde partij goederen worden witgewassen. Waarde vloeit hiermee van de importeur naar de exporteur.

Onjuiste omschrijving goederen:

Ook een onjuiste omschrijving van goederen kan gemakkelijk een waardeverplaatsing legitimeren. Afhankelijk van de constructie kan waarde zowel naar de importeur als naar de exporteur worden verplaatst. Een voorbeeld is veinzen dat goedkoop vlees wordt verhandeld terwijl sprake is van zeer exclusief vlees.

Cash integratie:

Deze variant is voor het eerst beschreven door Nederland bij de totstandkoming van het FATF TBML rapport dat in 2020 gepubliceerd is. De verschijningsvorm is een hele ‘platte’ wijze die vooral zeer ondermijnend van aard is. Crimineel verdiende cash wordt direct omgezet in goederen door bijvoorbeeld de aanschaf van voertuigen. Deze voertuigen worden geëxporteerd en in land van aankomst verkocht.

Witwassen via TBML herkennen

Om TBML beter te kunnen begrijpen en te duiden zijn een aantal zaken belangrijk om te onthouden:

• Stuit je op één van deze technieken, dan is zeker niet altijd sprake van witwassen of specifiek TBML. Zo kan bijvoorbeeld over- of onderfacturatie ook een indicatie zijn voor sanctie ontwijking, corruptie of bijvoorbeeld BTW-fraude;
• TBML gaat altijd over goederen. Indien sprake is van dienstverlening wordt hieraan gerefereerd als Service Based Money Laundering (SBML);
• Koper en verkoper weten beiden van de constructie, anders worden de afwijkingen niet geaccepteerd door de koper;
• 80% van de handel wereldwijd vindt plaats middels open account transacties. Trade Finance krijgt binnen TBML een steeds minder prominente rol.

Tegelijk met de publicatie van het FATF TBML rapport in 2020 is door de Egmont Group en de FATF ook een indicatorenlijst gepubliceerd.

Deze indicatoren zijn onderverdeeld in categorieën. De indicatoren geven een indruk van wat men wereldwijd is tegengekomen in TBML onderzoeken en zijn dus niet specifiek voor een land of sector. Bekende indicatoren zijn onder andere: third party payments, branchevreemde activiteiten en een scheve verhouding van het aantal werknemers ten opzichte van de omzet.

Wat in Nederland gebruikelijk is, hoeft alleen niet gebruikelijk te zijn in bijvoorbeeld Australië en wat in de parfumhandel gebruikelijk is, is ongebruikelijk in de metaalhandel. Het AMLC legt dan ook graag de nadruk op KYS: know your sector. Met sectorkennis kunnen deviaties worden ontdekt en barrières worden opgeworpen.

AMLC activiteiten

In 2023 gaat het AMLC in samenwerking met de Douane veel sectorkennis genereren en delen.

Externe bronnen

• FATF - Indicatoren TBML
• BAFT - Combatting trade-based money laundering
• Overzicht cash payment limitations EU
• Soudijn - A critical approach to trade-based money laundering
• Estimates of Trade Based Money Laundering within the European Union
• ICAIE - Free trade zones, ports and financial safe havens
• AUSTRAC - Preventing TBML in Australia
• Global Financial Integrity - TBML: A global challenge
• GAO - Countering illicit finance and trade
• Trade finance global TBML podcast

• Meer externe bronnen en publicaties over Trade Based Money Laundering (TMBL)

• Trade Based Money Laundering

• Witwastechnieken