Witwassen van goud

Rechtbank Den Haag, 14 december 2023, ECLI:NL:RBDHA:2023:19607

In deze zaak wordt een verdachte veroordeeld tot 6 jaar gevangenisstraf voor het gewoontewitwassen in organisatieverband via goudhandel en de medeplichtigheid aan de handel in cocaïne. Het strafrechtelijk onderzoek is één van de onderzoeken die in 2021 is opgestart nadat opsporingsdiensten toegang hebben gekregen tot de berichten van SkyECC. Via SkyECC kunnen gebruikers versleutelde berichten naar elkaar toesturen. Vanwege de anonimiteit wordt SkyECC gebruikt door criminele organisaties. In deze uiteenzetting zal dieper worden ingegaan op welke overwegingen de rechtbank heeft bij het gebruik van PGP-berichten voor het bewijs en hoe is de veroordeling van gewoontewitwassen in organisatieverband via goudhandel tot stand is gekomen.

Betrouwbaarheid chatberichten

De chatberichten uit SkyECC-accounts zijn door Franse autoriteiten onderschept en ontsleuteld. De rechtbank neemt als uitgangspunt dat de resultaten van het onderzoek betrouwbaar en rechtmatig verkregen zijn. Met het gebruik van PGP-berichten voor bewijs moet behoedzaam worden omgegaan: soms wordt versluierde taal gebruikt en er is een interpretatie vereist om iets over de betekenis van de berichten te kunnen zeggen. De rechtbank neemt  in aanmerking dat personen die gebruik maken van de versleutelde berichtendienst zich onbespied wanen. Wanneer de rechtbank in het vonnis gebruik maakt van berichten voor het bewijs dan zal er in de bewijsoverweging naar voren komen hoe die berichten worden geïnterpreteerd.

Het witwassen van contante geldbedragen

De rechtbank stelt vast dat de verdachte op meerdere momenten grote geldbedragen voorhanden heeft gehad. Dit baseert de rechtbank op ontsleutelde berichten van Sky-ECC. De geldbedragen variëren van 100.000 euro tot meer dan 4 miljoen euro. De hoogte van het voorhanden hebben van zulke bedragen, rechtvaardigt een vermoeden van witwassen.  

Het is een feit van algemene bekendheid dat het voorhanden hebben van grote hoeveelheden contant geld grote risico’s met zich brengt en dat het bovendien hoogst ongebruikelijk is om geld, dat op legale wijze is verkregen, op deze manier voorhanden te hebben. Verder is een relevante omstandigheid dat over het halen, brengen en tellen van deze bedragen gecommuniceerd is via PGP-telefoons. Tot slot blijkt uit meerdere berichten dat het gaat om heimelijke activiteiten. Gelet op de frequentie en de periode waarin de verdachte deze geldbedragen voorhanden heeft gehad, is de rechtbank van oordeel dat er sprake is van gewoontewitwassen.

Het witwassen van goud

Op grond van de gebruikte bewijsmiddelen stelt de rechtbank o.a. het volgende vast:

• De verdachte heeft in 2020 zijn administratie en SkyECC-contacten overgezet van een oud SkyECC-account naar een nieuw SkyECC-account;
• Zijn SkyECC-contacten nemen kilo’s goud mee uit Berlijn en vragen aan de verdachte of hij kilo’s goud kan smelten;
• Verdachte spreekt ook goudprijzen af met SkyECC-contacten, bijvoorbeeld 51.640 euro per kilo;
• Verdachte wordt gelinkt aan een edelmetaalsmelterij die is aangetroffen achter de woning;
• Verdachte heeft meerdere malen kilo’s goud versmolten voor contacten uit het SkyECC-netwerk.

De rechtbank stelt vast dat de verdachte in de periode juni 2020 tot juni 2022 op meerdere momenten goud voorhanden heeft gehad en heeft verworven. De hoeveelheid en de waarde van het goud en het feit dat hierover via PGP-telefoons wordt gecommuniceerd, rechtvaardigen een witwasvermoeden.

Verklaring verdachte

De verdachte heeft bevestigd dat hij goud voorhanden heeft gehad. Hij verklaart dat hij sloopgoud inkoopt bij juweliers en dat omsmelt tot goudbaren. Hij heeft ook op verzoek van gebruikers van bepaalde SkyECC-accounts goud gehad en het op hun verzoek gesmolten. Hij heeft een goudhandel met drie andere personen uit het SkyECC-netwerk. De goudhandel is voortgezet nadat officiële bedrijfsactiviteiten van een andere onderneming zijn beëindigd. Het vermogen van de onderneming is verdeeld tussen hem en zijn compagnon. Met zijn deel van het vermogen is hij verder gaan handelen in goud.

Beoordeling herkomst en wetenschap

De rechtbank acht de verklaring van de verdachte onvoldoende aannemelijk om het vermoeden van een criminele herkomst te ontzenuwen.

Allereerst overweegt de rechtbank dat de verdachte contacten heeft onderhouden met mensen uit zijn netwerk via gebruik van een SkyECC-account. Een PGP-telefoon is duur en heeft beperkte functionaliteit. De telefoons worden hoofdzakelijk gebruikt voor het ontvangen en versturen van versleutelde berichten. Het is een feit van algemene bekendheid dat criminelen vaak gebruik maken van een PGP-telefoon om anoniem te blijven en door middel van versleutelde berichten veilig met elkaar kunnen communiceren over criminele activiteiten. De hiermee verstuurde berichten konden lange tijd niet worden onderschept door de politie.

Het goud dat de verdachte voorhanden heeft gehad, kan op een groot aantal momenten gelinkt worden aan de witwasactiviteiten van contacten uit zijn SkyECC-netwerk. Het goud is onderdeel van goud- en geldstromen uit een crimineel netwerk. Contacten uit zijn SkyECC-netwerk zijn met grote contante geldbedragen vanuit Nederland naar Berlijn gereden zodat de contanten kunnen worden omgewisseld voor goud. In verschillende berichten is gesproken over grote hoeveelheden goud, van 42 tot 100 kilogram.

Uit verschillende versleutelde berichten van SkyECC-contacten aan de verdachte komt naar voren dat de goudhandel heimelijk moet plaatsvinden.

Ten aanzien van de verklaring van de verdachte uit de andere onderneming die is geëindigd, overweegt de rechtbank dat er onvoldoende inzicht is die de verklaring van de verdachte ondersteunt. De onderneming is in januari 2020 ontbonden. Al vele jaren eerder geniet verdachte inkomsten hiervan uit het buitenland en niet in Nederland. Uit de onderneming is wel inkomen genoten maar hierbij is geen sprake van een zichtbare vermogenstoename, ook niet na het beëindigen van de onderneming. Daarnaast is de jaarrekening na 2016 niet meer gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel en zijn de balans- en resultatenrekeningen van de afgelopen jaren niet inzichtelijk. Ook de bank heeft de klantrelatie opgezegd omdat het contante geld van de onderneming niet voldoende is onderbouwd door administratie.

De rechtbank concludeert dat het vermoeden van witwassen niet is ontzenuwd en dat het niet anders kan zijn dat het goud uit misdrijf afkomstig is of wordt betaald met geld dat geheel of gedeeltelijk uit misdrijf afkomstig is. Gelet op de inhoud van de chatberichten, de hoeveelheden goud en het feit dat het goud veelal contant wordt betaald, acht de rechtbank bovendien bewezen dat de verdachte vol opzet heeft gehad op het witwassen van goud. Daarnaast gelet op de frequentie en de periode waarin de verdachte deze hoeveelheden voorhanden heeft gehad, is de rechtbank van oordeel dat de verdachte ook van het witwassen van goud een gewoonte heeft gemaakt. Omdat niet bewezen kan worden dat het goud (of het geld waarmee het goud wordt betaald) geheel uit misdrijf afkomstig is, zal de rechtbank de zinssnede ‘geheel of gedeeltelijk’ toevoegen.

Conclusie

De rechtbank is van oordeel dat wettig en overtuigend is bewezen dat de verdachte goud(baren) in vereniging voorhanden heeft gehad en heeft verworven, terwijl hij wist dat dit goud – middelijk (namelijk: betaald met geld dat uit misdrijf afkomstig is) of onmiddellijk – geheel of gedeeltelijk uit misdrijf afkomstig is.