Toelichting van Bureau Toezicht Wwft op de Wwft-verplichtingen van een juwelier

Juweliers als Wwft-instelling en poortwachter

Een juwelier kwalificeert als een instelling de zin van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (hierna: Wwft), wanneer er beroeps- of bedrijfsmatig goederen worden gekocht of verkocht en voor zover er een contante betaling van € 10.000,- of meer plaatsvindt.

In dat geval is een juwelier verplicht om als poortwachter de Wwft na te leven.

Een kernverplichting voor poortwachters is om ongebruikelijke transacties tijdig te melden bij de bij Financial Intelligence Unit – Nederland (hierna: FIU). De juwelier/poortwachter levert hiermee een belangrijke bijdrage aan een effectieve voorkoming en bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering. Hierna worden enkele verplichtingen uit de Wwft kort toegelicht.

Het doen van klantenonderzoek

Een belangrijke verplichting is dat de juwelier klantenonderzoek doet voordat er een transactie wordt uitgevoerd of voordat een zakelijke relatie wordt aangegaan met een klant. Dit houdt onder meer in dat de juwelier zijn/haar klant opgave laat doen van identiteit (identificeren) en dat de juwelier op basis van gegevens uit onafhankelijke en betrouwbare bron, bijvoorbeeld een paspoort, vaststelt dat de opgegeven identiteit met de werkelijke identiteit (verifiëren) overeenkomt. Het klantenonderzoek moet daarbij worden afgestemd op de risico’s die zijn verbonden aan de klant en/of transactie. Voor de gegevens die zijn verkregen op basis van het klantenonderzoek geldt een bewaartermijn van vijf jaar.

Risicomatrix; het beoordelen en vastleggen van risico’s

Daarnaast is de juwelier verplicht risico’s op witwassen en financieren van terrorisme in kaart te brengen. Op basis daarvan dienen procedures en maatregelen te worden getroffen om deze risico’s effectief te beheersen. Het is verplicht om de risicobeoordeling goed vast te leggen. In de leidraad en risicomatrix van het BTWwft worden wettelijke verplichtingen op dit vlak toegelicht en mogelijke risico’s als voorbeeld benoemd.

Het melden van ongebruikelijke transacties

Een andere belangrijke verplichting voor de juwelier is het melden van ongebruikelijke transacties. Zo’n melding doet de juwelier bij het meldportaal van de FIU. Of sprake is van een ongebruikelijke transactie moet worden beoordeeld aan de hand van objectieve en subjectieve indicatoren.

Een transactie is objectief ongebruikelijk, wanneer tegen geheel of gedeeltelijke contante betaling edelstenen, edele metalen, sieraden of juwelen gekocht of verkocht worden en waarbij het contant te betalen bedrag € 20.000,- of meer bedraagt.

Objectief ongebruikelijk is ook een transactie die in verband met witwassen of financieren van terrorisme aan politie of Openbaar Ministerie wordt gemeld. De transactie moet dan ook worden gemeld aan de FIU; er is immers de veronderstelling dat deze transacties verband kunnen houden met witwassen of financieren van terrorisme.

Daarnaast geldt dat een transactie waarbij de juwelier aanleiding heeft om te veronderstellen dat deze verband kan houden met witwassen of financieren van terrorisme gemeld moet worden aan de FIU, voor zover er contante betaling van € 10.000,- of meer plaatsvindt. Dit betreft een ongebruikelijke transactie op grond van een subjectieve indicator. De website van de FIU biedt aanvullende informatie over het melden van ongebruikelijke transacties.

Geheimhoudingsplicht

Ten aanzien van het melden van een ongebruikelijke transactie bestaat een geheimhoudingsplicht.

Dat betekent dat de juwelier niemand vertelt over de melding en het vermoeden van witwassen of terrorismefinanciering. Het betekent ook dat de FIU de melding vertrouwelijk behandelt. Als de juwelier te goeder trouw een melding doet is hij/zij beschermd tegen civiele en strafrechtelijke aansprakelijkheid. De juwelier kan dan bijvoorbeeld niet aansprakelijk worden gesteld voor de schade die de klant oploopt.

Samengestelde transactie

Een contante betaling kan deel uitmaken van een transactie in de zin van de Wwft. In de Wwft is een transactie gedefinieerd als een handeling of samenstel van handelingen van of ten behoeve van een klant waarvan de instelling ten behoeve van haar dienstverlening aan die klant heeft kennisgenomen. Voor de juwelier komt dit neer op het verrichten van een zakelijke overeenkomst waarbij goederen en geld worden uitgewisseld.

Aangezien in de wettelijke definitie van een transactie ook een samenstel van handelingen is opgenomen, komt naast de zogenaamde enkelvoudige transactie ook de samengestelde transactie voor. Als sprake is van een samengestelde transactie, moeten de (contant) betaalde bedragen bij elkaar worden opgeteld. Wanneer de samengestelde transactie en de contant betaalde bedragen € 10.000,- of meer betreffen, gelden in ieder geval de genoemde verplichtingen uit de Wwft.

Open norm

Een samengestelde transactie is geen vastomlijnd begrip; het betreft een open norm. Het hangt van de feiten en omstandigheden af of afzonderlijke transacties als samengesteld moeten worden aangemerkt. De leidraad voor kopers of verkopers van goederen van het BTWwft biedt een omschrijving van gevallen waarbij er volgens het Bureau Toezicht Wwft aangenomen moet worden dat sprake is van een samengestelde transactie. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer iemand middels een contante betaling zowel een horloge voor zichzelf als een horloge voor zijn/haar partner koopt en het totaalbedrag in één keer voldoet. Het totaalbedrag is dan bepalend voor de beoordeling of de juwelier voor die (samengestelde) transactie een instelling is en/of een meldingsplicht heeft.

Bemiddelen

Indien een juwelier beroeps- of bedrijfsmatig bemiddelt bij de koop of verkoop van edelstenen, edele metalen, sieraden of juwelen, kwalificeert hij/zij ook als Wwft-instelling. Het is daarbij niet van belang wat de hoogte van de betaling is, of op welke wijze (giraal of chartaal) de betaling plaatsvindt. De genoemde verplichtingen uit de Wwft zijn dan ook van toepassing.

Voor wat betreft de meldplicht gelden de genoemde objectieve indicatoren. Bij de subjectieve indicator is het zo dat wanneer een juwelier, die bemiddelt bij een transactie in edelstenen, edele metalen, sieraden of juwelen, aanleiding heeft om te veronderstellen dat deze verband kan houden met witwassen of financieren van terrorisme, er gemeld moet worden aan de FIU. Ook hier geldt, anders dan bij de koop- of verkoop van goederen, dat de hoogte van de (samengestelde) betaling niet van belang is.

Vragen

Meer informatie over de toepassing van de Wwft voor de beroepsgroep juweliers is te vinden op de website van het BTWwft. Bij vragen over het voorkomen van witwassen en/of financieren van terrorisme kunt u contact met het BTWwft opnemen.