Het effect van Corona op de witwasbestrijding

Door de overheid zijn in verband met de huidige Corona-crisis meerdere maatregelen getroffen die een groot effect hebben op de gehele maatschappij en haar functioneren. Dit betekent derhalve ook iets voor de witwasbestrijding.

De ontwikkelingen op het gebied van fraude en witwassen in het Corona-tijdperk kunnen bezien worden vanuit enerzijds het perspectief van misbruik van de subsidiemaatregelen, en anderzijds de effecten van de maatschappelijke veranderingen op witwassen. Die veranderingen bieden nieuwe kansen voor witwassers (nu en in de toekomst, denk aan de run op goud) maar hebben ook effect op reeds bestaande witwasprocessen (denk aan witwassen via handelsstromen).

Het AMLC wil niet alleen meedenken met de afhandeling van signalen van misbruik die tot ons komen, we willen ook met een strategische bril naar het onderwerp kijken. De huidige crisismaatregelen vragen van mensen om thuis te blijven en niet te reizen. Dit, samen met de sluitingen in bepaalde branches, heeft inkomensderving van bedrijven en personen tot gevolg. De vraag is of deze volledig gecompenseerd kan en zal worden. Veel bedrijven accepteren momenteel geen cash vanwege besmettingsrisico’s. Ondertussen geeft de politie het signaal af dat geldgenererende criminaliteit zoals de internationale drugshandel gewoon doorgaat. Wat betekent dit, kijkend naar de witwasbestrijding?

Visie AMLC
Het AMLC heeft met ketenpartners een aantal mogelijke effecten en bijbehorende contra-strategieën in kaart gebracht. Hieronder volgt een aantal voorbeelden; uiteraard willen we niet alle mogelijke effecten openbaar maken, en ook de contra-strategieën houden we nog even voor onszelf…

De kleinere criminelen voorzien (deels) in hun levensonderhoud met cash afkomstig uit illegale bron. Dat is momenteel ingewikkelder omdat veel bedrijven geen cash aannemen. Zij zullen andere wegen moeten zoeken om toch hun betalingen te kunnen doen. Daarbij kan gedacht worden aan het gebruik van debet of credit cards. Criminelen met veel cash zullen zich wellicht druk maken om mogelijke inflatie of diefstal van cash. We zien bijvoorbeeld al een toename in het omwisselen van cash naar goud maar er kan ook worden gekeken naar kluisverhuur.

Voor wat betreft de criminelen die een bedrijf hebben dat enkel als dekmantel dient (bijvoorbeeld een café of sportschool) is een aantal scenario’s denkbaar. Een deel van de welbekende dekmantels is door de Corona-maatregelen gesloten of zal een zeer serieuze omzetdaling kennen. Criminelen die bij toch een gelijke omzet van hun dekmantelbedrijf opgeven, nemen dus een risico. In het geval de crimineel niet afhankelijk is van deze inkomsten (omdat hij ook op andere manieren in zijn vaste lasten kan voldoen), zal de slimmere crimineel meegaan in de huidige situatie en een omzetdaling opgeven en de situatie ‘uitzitten’. Een deel zal de bedrijvigheid fictief overhevelen naar een andere bedrijvigheid die wel door kan draaien, of de fysieke business omzetten in een webshop die wel verklaarbaar goed loopt. Hier kunnen fictieve goederen (denk aan een softwaretool of een cadeaubon van flinke waarde) in worden aangeboden die worden gekocht met eigen zwart geld; dit kan via bitcoin.

Voor wat betreft de criminelen van wie de bedrijvigheid níet stil komt te liggen levert het binnenshuis zijn en het niet-reizen problemen op. Denk aan de criminele organisatie die cash opbrengsten in het ene land heeft maar die wil veiligstellen in een ander land. Europol refereerde al aan ondergronds bankieren waarbij rekeningen worden vereffend via het internationale netwerk zodat er niet of nauwelijks met cash gesleept hoeft te worden. Het is ook denkbaar dat men leningen probeert te verkrijgen bij online-kredietverstrekkers. De rente is te overzien en uiteindelijk met wat 'smurf'-stortingen terug te betalen. Mogelijkerwijs mag de terugbetaling ook nog van andere rekeningen komen. Ook kan worden gedacht aan het versturen van cash per post.

Criminelen die hun zaken zo geregeld hebben dat zij hun organisatie op afstand kunnen aansturen zullen mogelijk naar een land vertrekken waar de situatie beter is dan waar zij nu verblijven (minder besmettingsgevaar of betere gezondheidszorg of minder zware maatregelen). Dat zal waarschijnlijk via privéjets of jachten gaan nu het reguliere vluchtverkeer sterk is ingeperkt. Deze vluchtbewegingen kunnen verder onderzocht worden.

We verwachten door meer thuiswerken een toename van CEO-fraude. Bij deze vorm van fraude doen criminelen zich voor als de CEO van een bedrijf. Zij vragen de financiële administratie (bijvoorbeeld via telefoon of e-mail) om grote geldbedragen over te maken. Het geld wordt daarna zeer snel en op verhullende wijzen overgeboekt of verplaatst. CEO-fraude past goed in de huidige situatie waarin fysieke afstanden tussen medewerkers en het bedrijf groter zijn dan normaal. Ook organisatorische en technische beveiligingen die binnen het bedrijf geregeld zijn, zijn kwetsbaarder voor fraude door vanuit huis te werken.

En nu?
De komende tijd zal het AMLC zich op een aantal van deze onderwerpen gaan richten, uiteraard in samenwerking met de relevante poortwachters, toezichthouders en overige samenwerkingspartners. Daarnaast heeft het AMLC samen met ketenpartners een aantal indicatoren in kaart gebracht die meldplichtige instellingen kunnen helpen om ongebruikelijke transacties in beeld te krijgen. Denk aan het kort na ontvangst van de Corona-subsidie doorboeken naar een buitenlandse rekening. Of sinds maart opgerichte bedrijven met een enorme omzetstijging. De totale lijst met indicatoren is door FIU-Nederland met de betrokken meldplichtige instellingen gedeeld. Deze lijst zal zo nodig op basis van wat we de komende tijd zien gebeuren, verder worden aangescherpt.

Mocht u aanvullende ideeën hebben die u graag met ons wilt delen, mail dan naar AML.Centre_Postbus@belastingdienst.nl o.v.v. Corona.